• Düşünen, araştıran, inceleyen, kuşku duyan,
  • Kendini ve çevresini sorgulayıp eleştiren,
  • Kendinin ve çevresinin sorunlarını görüp bu sorunlara çözüm arayan,
  • Günü gününe yaşamayıp hem geçmişi değerlendiren hem de geleceği ve geleceğin sorunlarını öngörmeye çalışan,
  • Kendinin ve başkalarının hakkını arayan, haksızlıklara karşı gelebilecek cesarete sahip, başkaları mutsuzken mutlu olamayan, yani toplumsal sorumluluğu olan,
  • Yetenek ve sınırlarının ayrımında, ama aynı zamanda bu yetenek ve sınırlarını zorlayan, kendini sürekli geliştiren ve yenileyen ve kendini yenilemenin zorluğunun bilincinde olan,
  • Bir iş üzerine yoğunlaşabilen, başladığı işi bitiren, zamanını doğru ve verimli kullanabilen,
  • Tükettiğinden çok üreten, kırıcı değil yapıcı olan,
  • Ayrımında olsun ya da olmasın, çözemediği, üstesinden gelemediği kişisel sorunlarını olumlu yönde yönlendirebilen,
  • Madden ve manen olabildiğince başkalarından ve koşullardan bağımsız, hayatta tek başına ayakta durabilen bireyler yetiştirmektir.

Bu amaçları gerçekleştirmek için çocuklarımızın özgürlüklerini sonuna kadar yaşayabilmeleri gerekiyor. Aziz Nesin bu özgürlükler üzerine de kafa yormuş, aşagıdaki özgürlükleri listelemişti:   

  • İnanç Özgürlüğü: Nesin Vakfı’nda yetişkinler, bilimsel olmayan doğrularını, inançlarını ve yaşam felsefelerini hiçbir biçimde çocuklara ve gençlere benimsetmeye kalkışmazlar. Nesin Vakfı çocukları her türlü inanç ve yaşam felsefesinde özgürdürler.
  • Düşünce Özgürlüğü: Yönetimin ve çalışanların görüşlerine ters düşen çocuklar kınanmaz, cezalandırılmaz, korkutulmaz, tehdit edilmez; tam tersine, Nesin Vakfı’nda herkesin düşüncesini çekinmeden açıklayabileceği ve savunabileceği bir ortam olmalıdır.
  • Karar Özgürlüğü: Nesin Vakfı’nda çocuklar kendi geleceklerini tayin etme hakkına sahiptirler.
  • Merak ve Bilgilenme Özgürlüğü: Nesin Vakfı’nda çocuklardan bilgi saklanmaz. Çocukların her sorusu açıklıkla, onların anlayabileceği bir dilde ama yalansız ve olabildiğince eksiksiz yanıtlanmaya çalışılır.
  • Bireysel Haklar: Nesin Vakfı’nda çocukların bireysel hakları korunur. Örneğin çocukların odalarına kapı vurulmadan ve çocuğun izni olmadan girilemez. Odalarda arama tarama yapılamaz. Çocukların okudukları kitaplar denetlenmez. Çocuklar giyim kuşam, saç, sakal, bıyık gibi dış görünümlerinde de özgürdürler. Nesin Vakfı’nda dayağa, korkuya, cezaya, hele bireyi yok sayan toplu cezaya yer yoktur.
  • Saygıya Hak: Nesin Vakfı’nda çocuklara saygı duyulur, örneğin, onlara emir kipiyle seslenilmez, onların düşünceleriyle, duygularıyla, arayışlarıyla, sanatsal ve bilimsel ürünleriyle alay edilmez.
  • İçini Dökme Hakkı: Nesin Vakfı’nda çocukların sorunları dinlenir, bu sorunlarına çözüm arayışları engellenmez ve olanaklar dahilinde sorunlarına çözüm aranır.
  • Yanlış Yapma Hakkı: Nesin Vakfı’nda çocuklara yanlış yapma hakkı tanınır, insanların kimi konularda kendi doğrularını kendilerinin bulmaları gerektiğine inanılır.
  • Başarısızlık Hakkı: Nesin Vakfı’nda başarısız çocukların başarısızlıklarının nedenleri araştırılır, bu nedenler giderilmeye çalışılır, başarısızlık kolay kolay kabul edilmez. Nesin Vakfı’nda çocuklar başarısızlıklarından dolayı ayrıca cezalandırılmadığı gibi başarılarından dolayı ödüllendirilmezler de. Nesin Vakfı’nda başarısız çocuklara başarısızlığın dünyanın sonu olmadığı, her başarılı insanın başarıdan çok başarısızlıkları olduğu başarısız gence anlatılır.
  • Şımarma Hakkı: Nesin Vakfı’nda çocukların şımarma hakları vardır. En küçüğün şımarma hakkı sonsuzdur.
  • Sınırsız Seçenek Hakkı: Nesin Vakfı’nın eğitim amacı sorunsuz insan yetiştirmek değildir, çünkü bu, gerçekleşmesi olanaksız bir amaçtır. Kaldı ki yaratıcı insanların bir çoğu sorunlu insanlardır. Nesin Vakfı’nın eğitim amacı, belirtildiği üzere, sorunlarına çözüm bulan ve sorunlarını olumlu yönde yönlendirebilen kişiler yetiştirmektir. Bu amacın gerçekleşmesi için çocuğun önüne, bunalımlarını ve sorunlarını dışavurabileceği, kendini yönlendirebileceği, gizli yeteneklerini keşfedebileceği, keşfettiği yeteneklerini geliştirebileceği birçok seçenek sunulmalıdır. Çocukların enerjilerini olumlu, yapıcı ve yaratıcı biçimde yönlendirebilecekleri, kullanabilecekleri, değerlendirebilecekleri, kırıcı olmadan harcayacabilecekleri ortamlar yaratılmalı, olanaklar sunulmalıdır. Nesin Vakfı olanakları el verdiğince çocuklara bu seçenekleri sunmaya çalışır ve seçenek sayısında sınır tanımaz.

Yukarıdakı özgürlüklerin korunması için çocuklarla çalışan herkesin belli ilkelere uyması gerekiyor:  

  • Eşitlik İlkesi: Çalışanlar çocuklar arasında keyfi ayrım yapamazlar. Nesin Vakfı’na alınan her çocuk, bir ailenin öz evladı gibi kabul edilir.
  • Amaçtan Sapmama: Nesin Vakfı çocuklar için kurulmuştur. Vakıf’ta alınan her karar, atılan her adım çocuk merkezli ve çocukların yararına olmalıdır.
  • Eğitim Süresi: Nesin Vakfı’nda eğitim günde 24 saattir ve Nesin Vakfı’nda çocukların her anı değerlendirilir. Çocukların denetim altında olmadığı an olmamalıdır.
  • Yetenek Keşfi: Her çocuğun yetenekli olduğu, kendine güvendiği bir dal bulunmaya çalışılmalıdır. Vakıf çalışanları bu konuda sürekli arayış içinde olmalıdır.
  • Eleştiriye Açık Olma: Çalışanlar ve yöneticiler, çocukların eleştirilerine açık olmalıdır. Bu eleştiriler haksız bile olsa gençler kınanmamalıdır.
  • Gerekçeli Kurallar: Vakıf’ta uygulanan her kuralın bir gerekçesi olmalı, bu gerekçe çocuklara açıklanmalı ve uygulanmadan önce onların da onayı alınmalıdır. Hiçbir kural ve yasak gerekçesiz olmamalıdır ve her kural ve yasağın gerekçesi çocuklara açıklanmalıdır.
  • Özyönetim: Vakıf sorumluları çocukları “özyönetime” teşvik etmelidir. Örneğin çocuklar kendi aralarında toplanabilmeli, görev dağılımı yapabilmelidir.
  • Hak Aramak: Hakları ve bu hakları nasıl ve hangi yasal yollarla arayabilecekleri çocuklara öğretilmelidir.
  • Kendini Korumak: Kendi vücuduna sahip olduğu, kimsenin kendisine kendi rızası olmadan bir şey yapamayacağı çocuğa öğretilmelidir. Cinsel taciz ve istismar karşısında yapabilecekleri çocuklara uygun bir dille anlatılmalı, böyle bir durumda başvurabileceği merciler açıkça kendilerine söylenmelidir.
  • Cinsel Bilgiler: Belli bir yaş ve olgunluğa eriştiklerinde çocuklara gerekli cinsel bilgiler uzmanlar tarafından öğretilmelidir.
  • Vakf’a Sahiplenme: Çocuklar ve çalışanlar Vakf’a sahiplenmeli ve Vakf’ın gelişmesinde, güzelleşmesinde, zenginleşmesinde katkıları olmalıdır. Nesin Vakfı çocukları Vakf’ın her türlü işinde çalışmaya teşvik edilmelidir.

 

Yukardaki ilkeler, görüşler, kurallar ancak olağan durumlarda geçerlidir. Hayati tehlike olduğunda, Vakf’a geri dönüşü olanaksız bir zarar söz konusu olduğunda, diğer çocukların eğitimi ve gelişimi tehlikeye girdiğinde durumun gerekleri yapılır.

 Nesin Vakfı’nda çocuklara saygı duyulur. Çocuklar horlanmaz, itilip kakılmaz, aşağılanmaz. Nesin Vakfı çocuklarının kişiliklerine, düşüncelerine ve inançlarına saygı gösterilir. Her çocuk her konuda düşüncesini korkusuzca söyleyebilir. Nesin Vakfı çocuklarının büyüklerini ve Vakıf çalışanlarını hiç çekinmeden eleştirmeye, her türlü şikâyet ve isteklerini dile getirme hakları vardır.  

Sağlıkları sözkonusu olmadığı sürece, Nesin Vakfı’nda çocuklar olabildiğince ve alabildiğine özgürdürler. Nesin Vakfı çocukları kendi gelecekleri konusunda karar vermekte de özgürdürler. Yöneticilerin, eğitmenlerin, annelerin çocukları yönlendirmeye hakları varsa da kimsenin çocukları zorlamaya hakları yoktur.  

Nesin Vakfı çocukları Vakf’ın günlük işlerinde çalışırlar, çalışanlara yardım ederler. Bu işler arasında günlük temizlik, mutfak, çamaşır, küçüklere bakma, onlara ders çalıştırma, resim yaptırma, kitap okuma, onarım, badana, inşaat, hayvanların, meyve ağaçlarının ve sebze bahçelerinin bakımı, kütüphanenin ve arşivin düzenlenmesi gibi işler vardır. Ancak hiçbir çcuk bir iş yapmaya zorlanamaz. Çocuklar günlük iş bölümünü kendi aralarında yaparlar.  

Nesin Vakfı’nda başarılı ve başarısız çocuklar arasında en küçük bir ayrım yapılmaz. Nesin Vakfı çocukları üretken bireyler olarak yetiştirilir. Nesin Vakfı’nda çocuklar arasında ağabey-abla-kardeş ilişkisinin gelişmesine özen gösterilir. Aynı ilişki çalışanlar ve çocuklar arasında da olmalıdır. Nesin Vakfı’nda çocukların şımarmaya hakları vardır. Çok daha genel olarak, Nesin Vakfı’nda Aziz Nesin’in yazılı (örneğin Korkudan Korku adlı yapıtında, I, II, III, IV) ya da yazısız olarak ardında bıraktığı eğitim ilkeleri uygulanır.

Nesin Vakfı’nda üretim Aziz Nesin’den beri bir gelenek olarak devam ediyor. O günden bu yana çiftliğimizde, vakıf çocuklarının temel gıda ihtiyaçlarını karşılamak ve küçük de olsa vakfımıza bir ekonomik kazanç sağlamak için yaklaşık yirmi dört dönümlük bir arazide üretim yapıyoruz. Tamamen zehirsiz ve suni gübresiz tarım ve hayvancılık yapıyoruz.    

2017 yılından itibaren ise kendi içinde yeterli sistemler kurmayı hedefleyen permakültür ilkeleri doğrultusunda hareket ediyoruz. Bu doğrultuda, çıkan tüm organik atıklarımızı kademeli olarak azaltıyoruz. Sistemimiz geliştikçe sadece vakfın değil civardaki komşularımızın da gıda, budama, gübre ve yabani ot gibi atıklarının dönüştürmeye başladık. Toplanan her türlü organik maddeyi farklı metotlarla kompostlaştırıp kendi toprağımızı üretebiliyor ve sağlıklı gıdamızı yetiştirebiliyoruz. Üretiğimiz kompost sayesinde hiçbir zehir türevini kullanmadan, sürmesiz ve az suyla tarım yapabiliyoruz. Hayvanlarımızın da geri dönüşüm süreçlerine katılmasıyla görece doğal yöntemlerle besleme yapabiliyor ve sanayi tipi yem/ilaç kullanmıyoruz.  

Bu uygulamaların tamamında en verimli sistemler olan ormanları örnek alıyoruz. Her türlü organik çıktıyı –hatta bir zaman yaşamış her şeyi– diğer bir aşamanın girdisi olacak şekilde değerlendiriyoruz. Aslında basitçe, insan ömrünün görece kısıtlı olmasından ötürü, doğanın döngülerini hızlandırmaya ve sağlıklı bir ekosistem kurmaya çalışıyoruz. Normalde çok uzun sürelerde oluşan, kendine yeterli orman toprağını 2-3 aylık süreçlerin sonunda ortaya çıkarabiliyoruz.  

Nihai olarak kurmayı hedeflediğimiz gıda ormanıyla da çok sınırlı bakıma ihtiyaç duyan kendi içinde yeterli, yaşayan bir yerleşke kurmayı planlıyoruz. İçinde birçok hayvan türünü barındıran, bostanlarla ormanlarının iç içe geçtiği, kendi enerjisini üreten ve hiçbir atık çıkarmayan evlerin olduğu bir yerleşke -bir Ekolojik Köy- kurmaya doğru ilerliyoruz. Bu doğrultuda, hayvan/bitki/toprak sistemlerimizin dışında, toprağı besleyen öncü ağaçlarımızı dikiyoruz ve hiçbir atık çıkarmayan ilk evimizin yapımını da tamamladık.  

Bir diğer amacımız da bu üretim prensiplerini çocuğundan yetişkinine olabildiğince çok kişiye aktarmak. Bu çerçevede komşu çiftlikler, okullar ve belediyelerle çalışmalar yapıyoruz, danışmanlıklar veriyoruz. Genel anlayışa göre çöp olan organiklerin nasıl toprağa dönüştürüleceğini, gerçekten verimli tasarımların nasıl tasarlanacağını gösterip, eğitimden uygulamaya kadar her konuda destek veriyoruz. Ellerindeki külfet olarak görülen atıkların nasıl sağlıklı topraklara ve hatta gelir getirecek, verimliliği ve su tutma kapasiteleri de yüksek kaynaklara dönüşeceğini de gösteriyoruz.  

Aziz Nesin’in üzerinde ısrarla durduğu tükettiğinden çok üreten bireyler olmak adına hepimiz permakültür öğrencileri olduk. Fosil yakıt kullanan araçlar, hazır yemler ve sentetik gübre gibi çiftlik “girdilerinin” yerine gönüllülerimizle birlikte kendi emeğimizi, öğrenme isteğimizi ve ormanın döngülerini koyuyoruz. Bu süreçlerde geleneksel/modern tarım için alışagelmemiş ekipman ve emek gücünü ihtiyaç duyuyoruz. Sizlerden gelen destekle devamlı olarak ilerliyoruz.

Her bağışçının,

1) STK’nın misyonu, vizyonu, bağışın nasıl kullanılacağı ve bağışı amaçları doğrultusunda verimli olarak kullanma kapasitesi ve niyeti hakkında bilgilenme,

2) Yönetim kurulu ve yöneticiler hakkında bilgi edinme ve yöneticilerin ihtiyatlı ve basiretli bir şekilde görevlerini yerine getirmesini bekleme,

3) Güncel finansal bilgilere ulaşma,

4) Verilen bağışın amacına uygun kullanılacağı konusunda garanti isteme,

5) Uygun bir teşekkür edilmesi,

6) Kanunlara uygun şekilde bağışlarının gizliliğini talep etme,

7) Kurumu temsil eden bütün çalışanların kendisi ile kurduğu bütün ilişkilerin profesyonel düzeyde olmasını talep etme,

8) Bağışı isteyenin gönüllü mü, çalışan mı yoksa kurum dışından birisi mi olduğunu bilme,

9) Eğer başkası ile paylaşılacaksa iletişim bilgilerinin listelerden silinmesi isteme,

10) Bağış yaparken soru sorma, zamanda, doğru ve açık şekilde cevapları alma hakkı vardır.